Người con làng Lạc Thổ gìn giữ, phát huy nét đẹp của tín ngưỡng thờ Mẫu
Liên hoan hát Văn, hát Chầu văn tỉnh Bắc Ninh lần thứ Nhất năm 2022 là Chương trình Nghệ thuật do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch do tỉnh Bắc Ninh tổ chức tại Nhà hát Dân ca Quan họ vào ngày 19.5 vừa qua. Liên hoan thu hút gần 300 nghệ nhân, thanh đồng, cung văn và các diễn viên, nhạc công của 12 đoàn nghệ thuật quần chúng đến từ 8 huyện, thành phố. Mỗi đoàn tham gia 1 tiết mục hát Văn, 1 giá Chầu văn.
Thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc được tôn vinh tại Liên hoan hát Văn, hát Chầu văn tỉnh Bắc Ninh lần thứ Nhất năm 2022
Chất giọng trầm ấm, vẻ ngoài rạng rỡ là những ấn tượng đầu tiên khi chúng tôi gặp thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc. Ngay từ còn nhỏ, thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc đã được tiếp xúc với tín ngưỡng thờ Mẫu tại phủ thờ Mẫu nơi chùa làng, cũng như những giá trị văn hóa tốt đẹp của quê hương Lạc Thổ (Thị trấn Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh). Để rồi ngay từ năm 2003, thanh đồng này đã hướng đạo và nghiêm cẩn tìm hiểu, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.
Trong niềm vui được tôn vinh tại Liên hoan hát Văn, hát Chầu văn tỉnh Bắc Ninh lần thứ Nhất năm 2022, thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc bộc bạch, Chương trình được thực hiện với mục đích góp phần tôn vinh di sản, văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Đồng thời, đây cũng là cơ hội tốt để các nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân dân gian chung tay gìn giữ, bảo tồn các di sản văn hóa của nhân loại, kết nối, mở rộng tầm ảnh hưởng của di sản phi vật thể đến cộng đồng xã hội và bạn bè quốc tế. Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam không chỉ có lên đồng, mà còn bao gồm nhiều hình thức như: Lễ hội, kiến trúc, lên đồng, hát văn, cầu cúng, đi lễ… Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu được UNESCO công nhận không chỉ có lên đồng và hát văn mà còn bao gồm nhiều hoạt động như: Rước Mẫu thỉnh kinh, rước đuốc, hoa trượng hội và còn một số nghi lễ khác nữa.
Thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc: Liên hoan là cơ hội tốt để chung tay gìn giữ, bảo tồn các di sản văn hóa của nhân loại
Nghi lễ hát văn hầu đồng với những giá trị văn hóa dân gian truyền thống được thể hiện ở sự kết hợp nhuần nhuyễn và đặc sắc của vũ điệu, lời ca, trang phục và thế giới tâm linh mang tính cộng đồng gắn kết được trao truyền qua nhiều thế hệ thể hiện bản sắc văn hóa của người Việt chính là thành tố cốt lõi của di sản.
Đặc biệt, nghi lễ hầu đồng và hát văn không thể tách rời vì người hầu thánh là thực hành các phép thánh, còn cung văn mang những lời ca tiếng hát kết hợp với đàn, sáo, trống, phách, nhằm ca ngợi công lao của các vị thánh giúp dân cứu nước. Và cũng để chúng ta hiểu thêm về giá trị đặc sắc của tín ngưỡng thờ, thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc.
Chia sẻ về tiết mục đã đoạt Giải A tại Liên hoan, thanh đồng Nguyễn Ngọc Phúc cho rằng, thông qua tiết mục công chúng không những được hiểu hơn về nghệ thuật dân tộc mà còn có thể nhìn thấy một cách cụ thể, sống động. Ðó cũng là con đường để bảo tồn, phát huy các di sản văn hóa của ông cha trong cuộc sống hôm nay.
Bên cạnh đó, anh cũng thẳng thắn bày tỏ, chúng ta vẫn thường nói “hội nhập mà không hòa tan” nghe thì có vẻ mang tầm vĩ mô, nhưng lại rất đúng. Việc tìm lại bản sắc cũng như tìm về bản ngã của mình, dân tộc mình, trở nên đặc biệt quan trọng và càng được ưu tiên hơn trong thế giới hội nhập. Trước đây, Chầu văn có một thời gian dài do bị hiểu sai nên không được quan tâm mà dần mai một. Tuy nhiên kể từ khi “Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt” được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại năm 2016, Chầu văn cũng đã được trả lại đúng với giá trị của mình.
VŨ MỪNG
