Di tích lịch sử, văn hóa cấp tỉnh nghè Đông Kinh (Thanh Hóa) bị xuống cấp: Dân sốt ruột quá nên phá bỏ hết rồi?!

Các cánh cửa gỗ còn sót lại của nghè Đông Kinh

Nghè Đông Kinh là địa điểm thờ thánh Mẫu, thành Hoàng làng và đã có từ rất lâu đời. Năm 1965, nghè Đông Kinh đã bị phá dỡ để làm các công trình công cộng như trường học, nhà kho, trạm xá… Đến năm 2001, nhân dân trong làng đã đóng góp kinh phí xây dựng lại nghè trên khuôn viên, nền móng cũ của di tích để thờ thần, nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của nhân dân trong và ngoài địa phương. Nghè Đông Kinh được Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận xếp hạng là di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2021.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, do người dân thiếu hiểu biết, chính quyền lơ là quản lý đã dẫn đến việc di tích cấp tỉnh này bị xâm hại nghiêm trọng. Phóng viên Văn Hóa đã đến tìm hiểu vụ việc vào chiều 18.7, khi di tích đang bị dừng thi công, chờ chỉ đạo giải pháp khắc phục. Theo quan sát, nơi này giờ chỉ còn những đống gạch vỡ ngổn ngang, những đồ thờ, hiện vật của di tích phải tạm bảo quản trong nhà văn hóa của thôn Đông Kinh. Toàn bộ các vì kèo bằng gỗ của di tích đã bị người dân mang đi đốt trụi, còn lại các cánh cửa bằng gỗ và một số hạng mục còn sót lại của nghè Đông Kinh được xếp thành đống trong khuôn viên di tích. Xung quanh là quang cảnh tan hoang bởi công trình đang bị các cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa yêu cầu dừng thi công. Vậy là, những giá trị hồn cốt của di tích đã vĩnh viễn mất đi, không thể nào lấy lại, yếu tố cấu thành gốc của di tích nghè Đông Kinh trong phút chốc đã là quá khứ.

Theo tìm hiểu, ngày 7.6.2022, UBND xã Nga Trường có tờ trình gửi UBND huyện Nga Sơn xin chủ trương tu bổ, tôn tạo di tích nghè Đông Kinh. Ngày 13.7, Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn tiếp tục có tờ trình gửi Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đề xuất chủ trương trùng tu di tích nghè Đông Kinh. Trong tờ trình, UBND huyện Nga Sơn cho biết trải qua thăng trầm của lịch sử và thời gian, các hạng mục công trình của nghè Đông Kinh như: Ngôi nhà thờ Đông Hải tôn thần, Thái Thụy phu nhân chi thần, Tứ Phúc phu nhân chi thần đang trong tình trạng xuống cấp trầm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến nhu cầu văn hóa tâm linh của nhân dân trong và ngoài địa phương. Cụ thể, phần móng nhà bị lún, tường nhà bị nứt, rêu mốc, bong tróc vôi vữa, có nguy cơ sắp bị sụp đổ; cửa chính và cửa sổ bị mối, mọt xông, đã chắp vá nhiều chỗ; phần rui, mè, ngói đã bị ải; sân và đường vào gạch đã bị vỡ vụn…

Trước thực trạng đó, huyện Nga Sơn đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, bằng nguồn vốn xã hội hóa. Quy mô dự án gồm: xây lại nhà tiền đường, khu thờ chính gồm đảo ngói, xây lại các bệ cửa chính, cửa sổ, xây lại sân, vườn và đường vào nghè. Ngày 14.7, UBND tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản yêu cầu Sở VHTTDL chủ trì, cùng với Sở KH&ĐT, Sở Xây dựng nghiên cứu đề xuất của UBND huyện Nga Sơn, có ý kiến tham mưu đề xuất, báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh chậm nhất vào ngày 25.7. Trong ngày 14.7, Sở VHTTDL Thanh Hóa đã có văn bản gửi Sở KH&ĐT, TN&MT, Xây dựng và UBND huyện Nga Sơn trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh, căn cứ chức năng, nhiệm vụ được giao và các quy định pháp luật hiện hành, có ý kiến tham gia về nội dung trên.

 Di tích nghè Đông Kinh bị người dân phá bỏ hoàn toàn

Tuy nhiên, khi các cơ quan chức năng của tỉnh Thanh Hóa chưa kịp có văn bản tham vấn, Sở VHTTDL tỉnh Thanh Hóa chưa có báo cáo gửi Chủ tịch UBND tỉnh có chấp thuận chủ trương tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử văn hóa nghè Đông Kinh, ngày 13.7.2022, nhân dân trong thôn Đông Kinh đã huy động phương tiện để phá bỏ toàn bộ di tích lịch sử, văn hóa Nghè Đông Kinh. Việc làm trên đã vi phạm nghiêm trọng Luật Di sản văn hóa và các quy định của UBND tỉnh Thanh Hóa. Điều đáng nói, sáng ngày 17.7, khi Phòng VHTT huyện Nga Sơn đi kiểm tra thực tế tại di tích nghè Đông Kinh, lúc đó UBND xã Nga Trường mới phát hiện toàn bộ di tích bị phá bỏ.

Trao đổi với Văn Hóa, Bí thư Chi bộ và Trưởng thôn Đông Kinh thừa nhận khi nhân dân tiến hành phá bỏ di tích đã không báo cáo chính quyền địa phương nên một số ngày sau chính quyền mới biết và yêu cầu nhân dân dừng thi công công trình. “Do di tích xuống cấp quá, người dân trong thôn Đông Kinh cũng sốt ruột nên đã phá bỏ di tích, để tổ chức khởi công động thổ lấy ngày. Còn các vì kèo bằng gỗ của di tích đều đã mục nát nên cũng không giữ lại được gì, do đó người dân đã mang đi đốt trụi hết rồi”, lãnh đạo thôn Đông Kinh nói. Ông Trương Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã Nga Trường cho biết, hiện nay di tích nghè Đông Kinh ở địa phương đã bị người dân phá bỏ, xã và huyện cũng đã lập biên bản, đình chỉ và có báo cáo giải trình sự việc lên cơ quan chức năng, đồng thời yêu cầu nhân dân trong thôn bảo quản, bảo vệ đồ thờ tự, các tư liệu, hiện vật, nhất là những hiện vật có giá trị của di tích.

Liên quan đến vụ việc này, Phó Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn Mai Nhữ Đồng khẳng định, việc di tích cấp tỉnh nghè Đông Kinh bị phá bỏ khi đang trong thời gian chờ các ngành tham vấn để UBND tỉnh Thanh Hóa có cơ sở xem xét, phê duyệt chủ trương đầu tư dự án, là vi phạm rất rõ ràng, huyện đang chỉ đạo các phòng ban báo cáo cụ thể vụ việc, sau đó UBND huyện Nga Sơn sẽ có văn bản báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa để xin ý kiến chỉ đạo. 

NGUYỄN LINH